Bias (Önyargı)
Makine öğreniminde önyargı (bias), bir modelin öğrenme sürecini kolaylaştırmak amacıyla yaptığı basitleştirici varsayımlara atıfta bulunur. Bu önyargılar, modelin belirli bir problemi çözmek için veri setine genel bir yaklaşımla başlamasını sağlar. Ancak, bu tür varsayımlar her zaman yararlı olmayabilir ve hatta modelin performansını sınırlayabilir. Önyargı, özellikle denetimli öğrenme (supervised learning) süreçlerinde kritik bir rol oynar. Denetimli […]
Context Window (Bağlam Penceresi)
ChatGPT için yakın tarihli diyalog geçmişi kapsamı modelin kullanıcılara verdiği yanıtların kalitesini ve doğruluğunu artırmak amacıyla dikkate aldığı, önceki etkileşimleri içeren bir veri kümesini ifade eder. Bu, modelin önceden verdikleri cevapları hatırlaması ve bu bilgileri sonraki yanıtlarında kullanması anlamına gelir. Örneğin, kullanıcı daha önce kişisel bir hikaye ya da konu hakkında bilgi verdiyse, ChatGPT bu […]
Deep Learning (Derin Öğrenme)
Gelişmiş bir yapay zeka tekniği olan çok katmanlı sinir ağları, verilerin içindeki karmaşık desenleri tanıyabilme yeteneği ile öne çıkar. Sinir ağı, biyolojik sinir hücrelerinin yapısından esinlenerek oluşturulmuş yapay nöronlardan meydana gelir ve birçok katmandan oluşur. Bu teknik, özellikle derin öğrenme (deep learning) alanında sıklıkla kullanılmaktadır. Derin öğrenme, geleneksel makine öğrenmesi (machine learning) yöntemlerine kıyasla daha […]
Deployment (Dağıtım)
Bu süreç, tamamen eğitimli bir dil modelinin operasyonel hale getirilmesini içerir ve bu, esas olarak iki şekilde gerçekleştirilebilir: mevcut bir sisteme entegre edilerek ya da harici erişim için bir API sunularak. Tamamen eğitimli bir dil modelinden kasıt, geniş bir veri kümesi üzerinde eğitilmiş ve belirli bir dilde veya birden fazla dilde metin oluşturma, analiz yapma, […]
Embeddings (Yerleştirmeler)
Gömülemeler, doğal dil işleme (NLP) ve makine öğreniminde kullanılan güçlü tekniklerden biridir. Geleneksel basit belirteçlerin aksine, gömülemeler metni sayısal olarak temsil ederken, anlamsal özünü de yakalar. Basit belirteçler, kelimeleri sayılar veya diziler olarak temsil etmek anlamına gelir ve bu, kelimeler arasındaki anlam ilişkilerini göz ardı eder. Örneğin, kral ve kraliçe gibi kelimeler, basit belirteçlerle işlendiğinde […]
Encoder (Çözücü)
Bir sinir ağının parçası olarak çalışan ve gelen verileri işleyerek önemli özellikleri tanımlamada uzmanlaşmış olan bölümler, bilgisayar bilimlerinde ve yapay zeka teknolojilerinde büyük bir öneme sahiptir. Bu sistemler, verilerin işlenmesi ve anlamlandırılması sürecinde karmaşık algoritmalar kullanarak çalışırlar. Özellikle derin yapay sinir ağları (DNNs) bu bağlamda yaygın olarak kullanılan modellerdir. Derin öğrenmenin (deep learning) temel taşlarını […]
Entities (Varlıklar)
Metinsel verilerden tanınabilir ve çıkarılabilir bireyler, gruplar, yerler veya şeyler gibi tanımlanabilir gerçek dünya unsurları, doğal dil işleme (NLP) alanında büyük bir öneme sahiptir. Bu unsurlara varlık veya entite denir ve metin içerisindeki bu varlıkların tanımlanması sürecine varlık tanıma (Named Entity Recognition – NER) denilmektedir. Varlık tanıma, makine öğrenimi ve derin öğrenme yöntemleri kullanılarak yapılabilir. […]
Entity Annotation (Varlık Ek Açıklaması)
Metin etiketleme, belirli varlıkları belirlemek amacıyla yapılandırılmamış metnin üzerinde etiketler veya işaretler kullanarak anlamlı hale getirmeyi içeren kritik bir süreçtir. Bu belirli varlıklar; kişiler, kuruluşlar veya yerler gibi nesneleri içerebilir. Yapılandırılmamış metinler, doğal dil işleme (NLP) alanında, makine öğrenim sistemlerinin metni anlaması ve işlemesi açısından büyük bir zorluk teşkil eder. Bu nedenle, metnin makine tarafından […]
Ethical AI Maturity Model (Etik Yapay Zeka Olgunluk Modeli)
Yapay Zeka teknolojilerini kullanırken etik duruşlarını değerlendirmeleri ve geliştirmeleri için örgütlere bir çerçeve sunmak, bu teknolojilerin daha sorumlu ve güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlamanın anahtarını oluşturur. Bu çerçeve, kurumların sadece teknolojiyi nasıl kullanacağına dair değil, aynı zamanda toplum üzerinde yaratabileceği potansiyel etkileri nasıl değerlendireceğine dair de yol gösterir. Bu bağlamda, çerçeve çeşitli boyutları kapsamaktadır. Şeffaflık, […]
Explainable AI (XAI) (Açıklanabilir Yapay Zeka)
Bu, karar alma süreçlerini insan kullanıcılar için anlaşılabilir hale getirmek üzere tasarlanmış yapay zeka (YZ) modellerine atıfta bulunmaktadır. Yapay zeka modelleri, verileri analiz ederek ve belirli algoritmalar yoluyla sonuçlara ulaşarak kullanıcılar için değerli bilgiler sağlayabilir. Ancak, bu algoritmalar ve süreçler çoğu zaman karmaşık ve opak olabilir; bu da kullanıcıların bu süreçleri anlamasını zorlaştırabilir. İşte burada, […]
Extractive Summarization (Çıkarımsal Özetleme)
Bu metin, genel olarak bir metindeki ana cümleleri ya da önemli noktaları belirleyerek bir özet oluşturma sürecini ele almaktadır. Özellikle, ChatGPT gibi yapay zeka destekli dil modellerinin, büyük metin hacimlerini özetleme işlevini nasıl yerine getirdiğine vurgu yapmaktadır. Özetleme, bir metnin özünü ve ana fikirlerini daha kısa ve anlaşılır bir biçimde sunma amacı taşır. Bu süreçte, […]
Feature Extraction (Özellik Çıkarımı)
Veri kümesi madenciliği ve ön işleme adımları, büyük ve karmaşık veri kümelerinden anlamlı bilgileri ayıklamak için kullanılan kritik süreçlerdir. Bu işlemler, ham veri setlerini daha kolay analiz edilebilir ve işlenebilir hale getirmek için gerekli olan verilerin izole edilmesini içerir. Veri kümesi madenciliği, istatistik, bilgisayar bilimi ve bilgi yönetimi gibi disiplinlerin kesişiminde yer alır ve özellikle […]
Fine-Grained Control (İnce Ayrıntılı Kontrol)
Bu yetenek, bir yapay zekâ modelinin içsel ayarlarını değiştirerek belirli bir ton veya stil gibi özel özelliklere sahip metinler üretebilme kapasitesine atıfta bulunur. Bu tür bir özelleştirme, modelin çıktılarının belirli bir bağlama, amaca veya kullanıcı gereksinimlerine daha uygun hale getirilmesini sağlar. İçsel ayarlar olarak adlandırılan parametreler ve hiperparametreler modelin davranışını ve üreteceği metinlerin tipini önemli […]
Forward Chaining (İleri Zincirleme)
Akıl yürütme, düşünsel süreçlerin işleyişinin temelinde yatan önemli bir kavramdır. Yapay zekâ (YZ) bağlamında akıl yürütme, belirli veriler ve mevcut bilgiler doğrultusunda mantıklı sonuçlar ve çözümler üretme sürecidir. Bu teknik, bir problemi çözmek için kullanılabilir; YZ, belirli bir durum hakkında önceden belirlenmiş verilerle işe başlar ve bu verilerin işlenmesiyle çeşitli hipotezler geliştirir. Ardından, bu hipotezleri […]